crítica de BESTA DO SEU SANGUE (Emma Pedreira, Xerais)

PARA LER DUNHA TIRADA

Título: Besta do seu sangue

Autora: Emma Pedreira

Editorial: Xerais

E se Blanco Romasanta, o lobishome ourensán, en realidade fose unha muller?

Este é o presuposto de partida da novela que a Emma Pedreira lle valeu o Premio Xerais 2018. Mais non pode pillarnos de sorpresa. Sospeitas xa había, desde o mesmo momento en que foi inscrit@ na partida de nacemento como Manuela, e que oito anos máis tarde un rexitro parroquial o confirmaba como Manuel. Por iso, sopeitas sempre houbo, mais desde que no 2012 se celebraran as III Xornadas sobre Manuel Blanco Romasanta en Allariz, organizadas pola Fundación Vicente Risco -non esquezamos que Vicente Risco ingresou na RAG cun discurso sobre Romasanta e a licantropía-, resulta difícil contemplar outra opción que de que Manuel era Manuela. Xa o propuxera había tres anos Xosé Ramón Mariño Ferro, mais agora o forense Fernando Serrulla apuntou a que Manuela ou Manuel sufría un estraño caso de pseudohermafroditismo, e aínda que tiña que ser muller segregaba unha enorme cantidade de andróxenos e podía presentar acusados rautos de violencia. Non é que o misterio ficara resolto. Ou si. O que queremos dicir é que, aínda xa quedara resolto o asunto do seu sexo, sempre quedará ese misterio da convivencia dos dous xéneros nunha única persoa, con eses episodios violentos que alternan co seu don de xentes, pois Manuela ou Manuel era unha persoa da que ninguén desconfiaba porque a todos lles caía ben e, sobre todo, sabía moi ben engaiolar as mulleres, ás que ofrecía postos de traballo en Ourense ou Santander.

Non é que Emma Pedreira afronte unha transgresora revisón do mito en clave de xénero, como puidera parecer nun principio. A autora está ao tanto de canto vimos de dicir no anterior parágrafo e realiza, iso si, o necesario aggiornamento dun tema que deu tanto que falar e que escribir. A indefinición sexual d@ protagonista central vaise materializando segundo se pasan páxinas e se avanza na lectura. Dicimos indefinición porque nin os mesmos pais de Romasanta o tiveron claro. E, se ben é certo que se pon de manifesto a súa condición feminina, con moito e acertado lirismo, por certo, tampouco se pode esquecer que co avanzar da trama parece que esa condición queda atrás e se superpón a masculina. Sen dúbida haberá lectores para quen esta nova perspectiva supoña unha novidade, e niso acharán un necesario foco de interese á hora de encarar a lectura de Besta do seu sangue. Mais, a noso xuízo, é o bon facer narrativo da autora aquilo que merece ser salientado. Emma Pedreira amósase coma unha narradora engaiolante que, desde a estratexia do fragmentarismo narrativo, logra un texto que axiña prende na curiosidade lectora por dúas razóns. Á marxe da curiosidade temática, é a primeira razón que cada fragmento está debidamente coidado na súa escrita, contida na súa expresión mais inflexíbel na procura da palabra xusta no momento axeitado, efecto ao que non é allea a súa condición de poeta. E é a segunda razón a axilidade narrativa que esta estratexia narrativa confire ao discurso. Un discurso que se adentra, con precisión e elegancia, en diversos rexistros narrativos, sen que poidamos sinalar un no que saliente especialmente, senón que non podemos menos que afirmar que en todos se move coa mesma pericia, coa mesma pericial poética.

Non se trata, ademais, dunha novela longa, 114 páxinas, que teñen que estar moi ben escritas para levarse o Xerais fronte a outros inéditos que sen dúbida se presentaron e contiñan moita máis paxinación. E estano. Como no anterior parágrafo comentamos. Por todo o cal afirmamos que é unha novela desas que apetece ler dunha tirada. Un texto ben escrito non é sinxelo adiar a súa lectura para mellor ocasión, porque a ocasión xa é boa desde o momento en que o temos entre as mans. Que é o que aquí acontece. Talvez se bote menos un meirande afondamento no inferno que debeu ser para Romasanta a súa condición sexual, que o levaba a pasar de ser un home engaiolante, malia a súa curta estatura, a un/unha asasin@ en serie que o levou a matar nove mulleres, polo que foi condenado a morte, aínda que seguramente foron máis, até unhas 17. Non profundiza en ningún deses dosu extremos, certamente, porén quizá sexa esa a mellor opción, e ficar na indefinición que foi para Manuela ou Manuel, ou os dous xuntos, a súa vida.

Necesaria, meritoria e esclarecedora posta ao día dun tema do que é de agardar non se escriban máis insensateces. Romasanta. O lobishome. E, tamén e en consecuencia, reivindicación doutra figura que en contadas ocasións aparece na nosa literatura. A peeira, a muller-lobo.

ASDO.: Xosé M. Eyré