Nin che conto, unha das manifestacións literarias que máis expectativa está creando no comezo deste século, e que desde o remate do pasado parece indicar cara a unha inadiábel remodelación do sistema narrativo, que ameaza afectar a todo o sistema literario, formúlase en expresións materializadas nunhas cantas liñas, ás veces palabras contadas.

Neste reino da brevidade, ocupan lugar de privilexio as sete palabras deste coñecidísimo microconto de Augusto Monterroso, que malia a súa curtedade deu lugar  a teses de grao e posgrao, por non falar da multitude de interpretacións que da súa lectura xurdiron:

Cando espertou, o dinosauro aínda estaba alí.[1]

            Non é, con todo, a historia máis curta xamais contada. Outras hai que a superan en brevidade. Laura Pollastri (  “El insidioso espacio de la letra: Juan José Arreola y el relato breve en      hispanoamérica”; Revista Interamericana de Bibliografía, volume XLVI 1-4, Washington.   ) cita este brevísimo co que un carteiro gañou un concurso de minificción:

Vendo cuna sen estrenar.

Só catro palabras espertan en nós a necesidade de soñar, de imaxinar: unha historia de amor, un matrimonio, o bebé esperado morre, a nai tamén?… O poder evocador dos microcontos é inversamente proporcional á súa extensión, esa capacidade súa de contar máis do que se narra.

Meirande aínda foi a concisión de Xulio César, tres palabras ben  escollidas abondáronlle para resumir unha campaña militar e deixar moi clara a súa actitude perante os inquiridores:

                                                            Veni, vidi, vinci.

Nesta escala descendente, velaquí un de só dúas palabras, incompletas, que lembra José Ferrándiz Lozano, aparecido na revista La Codorniz, asinado por Víctor V. E que é unha reflexión prática sobre a preguiza:

A pregui… [2]

            Óscar de la Borbolla, despois de recoñecer que o mellor microconto que nunca leu está escrito nuna lápida e di

Desgraciada. [3]

achega outro da súa autoría, dunha soa palabra tamén, pero de menor capacidade de suxestiva que o precedente:

¿E?

            Na nota 9 de  “Viaje al centro de un dinosaurio”[4], José Luís Martínez Morales sinala que Ángel Fernández lle comunicou un brevísimo (idéntico ao escrito por de la Borbolla)  da autoría de de Poli Délano, e refire tamén que Augusto  Monterroso  conta con este microconto titulado “Partir de cero”:

O .[5]

            Na nosa opinión, se se queren exemplos dunha soa palabra, estes últimos microcontos vense amplamente superados pola célebre expresión con que Arquímedes poñía fin a unha traballosa búsqueda:

Eureka.

            Para quen acredite que pode haber literatura onde non se len palabras, Manuel Rivas ofrécelle un onde non hai nin sequera unha soa palabra, referímonos a “O álbum furtivo”, capítulo dous de A man dos paíños[6], onde o lector ten que construír a historia a partir de fotografías. E, por non ter, nin fotografías ten o microconto, de Gullermo Samperio, “O fantasma” [7], só é un espazo en branco.

Claro que non toda brevidade é un microconto

[1] Obras completas (y otros cuentos), Anagrama, Barcelona, 1990 / 1ª ed. 1959.[2]www. joseferrandiz.com.[3] “Minibiografía del microcuento”, www. cuentoenred.org.[4] Ponencia presentada no 1º Coloquio Internacional de Minificción, México DF, 1998.

[5] La letra e, Ediciones Era, México, 1991.

[6] Xerais, 2000.

7 Cuaderno imaginario, Diana, 1990.

Este é o inicio do meu libro Nin che conto, onde rapaso a actualidade da teoría crítica sobre as Hiperbrevidades, introduzo esa teoría na Literatura Galega; selecciono o canon internacional do miniconto (microrreltao en castelán) e ofrezo o primeiro canon dentro da Literatura Galega.