A VOLTA DE MANUEL RIVAS
Título: Vivir sen permiso e outras historias de Oeste
Autor: Manuel Rivas
Editorial: Xerais
Volve Manuel Rivas aos trinques, cunha nova entrega narrativa, que consta de tres relatos longos, un deles inspirado na mesma “idea orixinal” que a serie de Telecinco do mesmo título. Independentemente diso, da curiosidade que fomenta o feito de coincidiren o relato central desta entrega e a serie de televisión, sempre é unha sorte poder ler algo novo de Manuel Rivas, o noso escritor máis mediático e dono dun inconfundíbel estilo, dono dunha peculiar maneira de contar, de narrar, que neste novo título se volve poñer de manifesto, para satisfacción e goce dos moitos lectores que o seguen desde que se revelou coma unha das voces máis impactantes e poderosas da narrativa actual. Xa dixemos que son tres as historias que se narran nesta entrega. Tres historias diferentes que acontecen en Oeste, localización costeira galega, polo que nas tres está o mar como pano de fondo ou directamente como protagonista, que tal acontece na primeira delas “O medo dos Ourizos” onde as personaxes son mariñeiros. En “Vivir sen permiso”, como pano de fondo das actividades contrabandista de Nemo Bandeira. E en “Sagrado mar” como invocación da ansia de liberdade dos presos. Sempre o mar. Medre o mar, que diría Xurxo Souto. En todo caso resulta moi difícil pretender escoller a mellor desas historias, o mellor deses tres relatos, diferentes mais que teñen en común, ademais do mar, o desexo de liberdade das personaxes, de vivir sen permiso, que iso é a liberdade.
“O medo dos Ourizos” conta como uns mariñeiros atopan no mar uns fardos de droga. Eses fardos poden supoñer para eles un tesouro, non ter que volver faenar, nunca ou polo menos nuns anos esquecer a dura vida do mar. Mais tamén lles pode significar sentenza de morte se se lles ocorre mover a droga e os donos dela de decatan. O relato logra moi ben transmitirnos o clima no que se moven as personaxes, a vida dura do mar, dura, escravizante, mais tamén refuxio dunha liberdade que non hai en terra, e as posibilidades de que agora eses mariñeiros que atoparon a droga vivan sen permiso, sexan por fin libres de faceren o que lles veña en vontade, mais teñen que contar coa reacción dos donos, dos capos da droga, co seu “permiso”. Este primeiro alegato pola liberdade, por vivir sen permiso, reencóntranos co mellor Rivas, o Rivas que botamos tanto de menos cando non publica, ese que sabe crear personaxes que falan con metáforas e son medio filósofos, e malia todo resultan toatalmente críbeis. Este o Rivas que nos presenta unhas personaxes que encarnan aspectos da vida nos que só a visión dun poeta repara. Sorpresivo, porque sempre nos sorprende, lírico e moi narrativo que nos entenrece, que nos toca fibra sensíbel cando conta, e esa sorpesa da que falamos provócanos reflexión, admiración primeiro, polo inagardado malia ser lóxico ou consecuente, e reflexión despois, por como se chegou a iso. Rivas en estado puro, o Rivas que escribe con paixón e vagar.
“Vivir sen permiso” conta co morbo ou curiosidade de reencontrar personaxes da serie de televisón do mesmo título en situacións únicas, novas, que non aparecen na serie. Non é nada doado ler o relato sen poñerlle a cara de José Coronado a Nemo Bandeira, ou a de Luís Zahera a Ferro, o seu fiel gardacostas. Nomeamos estes por seren os actores máis coñecidos, porén hai máis, claro que hai máis. Vantaxe ou non, ese é un feito. Mais se a serie dá rostros, non nos permite gozar das descricións de Rivas, personalísimas, inconfundíbeis, o Rivas contrabandista de palabras que nos sorprende coa súa visión entre lírica e filosófica. Tamén é certo, este é un Rivas máis directo no contar, que con frecuencia bota man do período curto. Mais sobre todo este relato, fronte á serie de televisión, permítenos gozar dos marabillosos diálogos de Rivas. Porque Rivas sempre atopa a maneira de descolocarnos cos diálogos e as descricións. Aquí é Nemo Bandeira quen outorga o permiso para vivir, el, o grande capo, que ergueu un imperio sen importarlle os medios que lle proporcionaran o éxito. Non se explicita, mais entendemos que o contrbando está detrás de todo. Mais el, Nemo Bandeira, o todopoderoso, cando menos o agarda, atoparase cun inimigo que non é quen de vencer nin de comprar, e que pasando o tempo Nemo Bandeira só sexa unha lembranza. Ao seu redor viven unha serie de personaxes que precisan do permiso de Nemo Bandeira para vivir, e han vivir tal e como Nemo Bandeira lles deixe. Mais velaquí que o propio Nemo Bandeira vai precisar tamén permiso para vivir, e non lle será concedido.
O terceiro relato “Sagrado mar” é o máis breve dos tres. Se os dous primeiro se len ben nunha hora cada un, este pouco máis lle cómpre da media hora. Porén, non por ser máis breve é menos intenso. Preséntanos a Nel, un preso ao que lle gusta ler, e por iso mesmo é home ao que presta escoitar cando fala. Mais no cárcere tamén hai capos, tamén hai quen manda, tamén hai que vivir con permiso. E Nel padecerao. Eis un relato que por veces fai asomar un sorriso aos beizos do lector, tamén. É literatura estremeira, como se di na presentación editorial. Literatura nas estremas do indivíduo, quen pon diante de nós situacións e personaxes na procura de viviren en liberdade, de viviren sen permiso. Aquí tamén, non hai lugar onde máis cumpra a liberdade que no cárcere. E esa liberdade, invocada na figura do mar, do sagrado mar, Nel atópaa na lectura, a lectura é o que lle permite vivir un pouco máis libre, polo menos co pensamento un pouco máis libre. E diso benefíciase el, en primeira instancia, e aqueles que escoitan as súas conversas, finalmente. Unha reivindicación da lectura que só ten un pero, se é que se lle pode poñer algún, e é que quedamos con ganas de máis. Pasa iso con todo o volume en xeral, despois da lectura de cada relato sempre quedamos con ganas de máis, sentimos o finalizar a lectura coma unha perda da que só nos recuperaremos cando Manuel Rivas volva publicar de novo, e iso poden ser moitos anos, sempre serán demasiados anos.
ASDO.: Xosé M. Eyré