ENTRE BEIRAS
Título: A agonía das folerpas
Autor: Óscar Reboiras Loureiro
Editorial: Galaxia
As cousas pasan así. Se a última narrativa de que escribín tiña como eixo terras estremeiras con Asturies, a casualidade leva a que o romance do que vou escribir agora se deslocalice deica o Xurés, un teriitorio aínda menos frecuentado nas nosas letras que o anterior. O que si teñen en común os dous discursos é o protagonismo feminino, e a necesidade de esclarecer mortes. Se no de García Mañá era unha morte, neste son varias. Se o de García Mañá (Non era de Taramundi) contaba cunha protagonista central basyante clara, neste romance de Óscar Reboiras hai unha intención máis evidente de que o discurso sexa coral mais sen que iso dilúa de todo o protagonismo femino, outra muller moza. E non é que teñamos intención de facer crítica comparativa, porén se vemos os dous discursos en conxunto podemos observar como o rol pesquisador máis habitual neste tipo de textos vai tendendo cara a unha categorización máis neutra da personaxe central, xa lonxe daqueles pesquisadores cínicos, antiheroes, ou perdedores vitais, e tamén estes enredos camiñan de cara ao protagonismo pesquisador coral, xa non éxiste un protagonismo claro de quen pesquisa senón que, como esta actividade vén sendo realizada por diversas personaxes, é a acción converxente a que fía o esclarecemento do elemento que alterou o satus quo das cousas no comezo do enredo. Paga a pena esta observación, que nos permite enxergar como a narrativa vai derivando de cara a unha faciana onde o realismo se impón na procura de meirande verosemellanza.
No particular caso que nos ocupa, Fina, a personaxe central é unha xornalista inexperiente que, por casualidade dá cun escenario onde se descobren moitos cadáveres, pertencentes a distintas épocas históricas e sendo mortos de diferentes idades. A partir de aí o romance preséntanos a vida nas parroquias estremeiras do Xurés. Fina persegue escribir un artigo de portada que lle faga un nome no oficio xornalístico e é a personaxe central. Mais o que en realidade imos lendo é un discurso que trata levar á tinta a vida nunha paraxe tan afastada como é o Xurés. É dicir, a faciana realista do enredo fica diáfana, e aínda máis cando este se bifurca en dous momentos históricos diferentes, pois dá para contrastar a vida no medio século pasado e hoxe en día. Así xa xuntamos dúas caras do prisma narrativo. E hai máis. Percíbese cando entra en escena a parte histórica, todo o que ten que ver coa Carbonaria portuguesa. Non se afonda moito nela, dá a impresión de que o camiño nos leva cara ao best-seller desde esa pátina de misterio que se desprende, coa súa simboloxía incluída. Mais é suficiente esta nova faciana para, primeiro reforzar o verismo e, como xa dixemos antes, poñernos diante a posibilidade do best-seller. E aínda hai máis, porque con eses elementos tamén beirea o enredo negro Entre todo isto, a coralidade do enredo, as diversas caras do prisma narrativo, entre todas esas beiras, é mérito manter o suspenso de xeito que o romance non se nos caia das mans, pois o interese lector varía dunha faciana do prisma a outra.. E malia que ese interese creado na lectura podía ser máis claro e contundente, a verdade é que se logra suficientemente.
No noso xuízo hai un tipo de lectura, unha focalización lectora desde cal gaña moito este romance, primeiro do autor. Trátase da mentira das aparencias, é moi vello iso de que as aparencias enganan, mais aquí vén moito a conto porque detrás do que parece sempre está o que é, tanto nas personaxes como nos feitos. O cal non deixa de ser convite para unha lectura activa.
Por riba dalgunhas grallas (no uso do pronome persoal átono, na acentuación…) o discurso pretende amenidade desde o comezo, e ese certo desenfado narrativo cáelle ben á inxenuidade dalgunhas personaxes, sobre todo Fina. Porén, desde o punto de vista técnico este tipo de enredos demandan un remate climático, levar o discurso máis alá pode resultar perigoso. E aquí sucede, malia que a homenaxe final ao Resurrection Fest, coa que remata o romance, parece continuación lóxica da liña discursiva empregada, nin lle acae ben que sexa tan longa nin tan obvia, nin tampouco o sensibleirismo que pode supoñer para quen le.
Ora ben, lembren, Óscar Reboiras Loureiro, poñan moita atención en próximas entregas.
ASDO.: Xosé M. Eyré (membro da Asociación Galega da Crítica)
